© Copyright. Direitos autoriais.

© Copyright. Direitos autoriais

Feijó


Na família do Feijoo, temos muito parente: Feijom, freijó, freixo, fréjole, freija e feixe.

Feijó, feijom: fava, judia, fréjole, fava-loba, favalhom, favoca, favalhoco.
Umha favinha que medra entre o centeio, (na foto).
Filhoas diversas, às vezes para a que é feita dos costros, do primeiro leite da vaca.
Feixe.
Freijó: filhoa, fava, Conopodium majus umbelífera que tem um tubérculo, umha noz subterrânea comestível, apertada.
Fréjole: nome para a judia (Phaseolus vulgaris) no oriente da Galiza.
Freixo: árvore na beira dos rios. Fraxinus excelsior e Fraxinus angustifolia.
Freija, feija: rocha, pena escarpadura, por onde cai a água, frecha, freicha, freita
(fracta, quebrada), frija, frijoco (transmontanismo, barranco).
Feixe: conjunto de pedras colocadas no correr da água, no local mais desnivelado do ribeiro para dar mais altura.
Atume, apertado, ligado, unido.

Os feijons, Vicia faba e Phaseolus vulgaris ainda sendo duas espécies diferentes, a segunda mais tardiamente nomeada polo romance, pois é americana, levam nome de fava.
A orige da palavra fava tem a ver com a comida, fava tem um radical fag, phag que é comer, fagocitar.
Phaseolus estará atrás de feijó, φάσηλος no grego era nome para um bote, um barco ligeiro e para a Vigna sinensis. Mas que foi antes o bote ou o fréjole?
Faselus remete a fago, a fava e a comer

O feixe, tem orige mais incerta, de fascio, de fadscis latino, bath-scis, badt, bast radical indoeuropeu que significa ligaçom, banda
Ou do grego phak-elos ϕάκελος, feixe, faixo de lenha? Tam próximo de paca, alpaca e empaca, de empacar, da alpaca, de enfardar, de enfaixar e de enfeixar.

Um feixe empeixado, enlegumiado.
Naqueles tempos quando andavamos às troitas, passavamos-lhes um caravulho, umha varinha de salgueiro polas guelras, sacavamos-lha pola boca, e iamos fazendo umha restra de peixes, economia de bolsas de plástico que nom havia.
Legúmia: é um fato de pessoas, de animais, um grupo.
Enleguminar, enlegumiar vem de fazer legume, legume tem a orige em leggere, elegir e escolher, dum paleo-indo-europeu leg- recolher, aprender, colher.
Vou com empeixado, o uso que eu lhe conheço é para se referir ao úbere nas vacas recém paridas ou enfermas dele, quando está duro, encarnado. Isto é vermelho e de maior carne, inflamado.
Outra palavra junta o peixe e o ub're: sopeixar, que é o petar dos bezerros no cocho, na mama, para provocar o reflexo da baixada do leite.
Entom temos so-, debaixo, e peixe como forma, massa, o úbere duro.
Daí que empeixado seja endurecido?, ou encarnado no sentido de feito carne, afrente o úbere normal que é algo mais mole.
o úbere encarna, carne e peixe som ambos matéria.
Para a gente da mar empeixar tem o mesmo sentido que encarnar, pois peixe é carne, carnaça para peixe, o engado, a isca ou esca.
Pez no espanhol é umha matéria dura, resina solidificada, depois de ter tirado da terebintina o augarrás, deita-se o resíduo em água fria e forma-se el pez ou la pez, breu ou breia, inclusive umha mistura derretida (pisto, pesto, pisado).
Temos no galego oriental sofeixar para o mesmo feito, imagina-se umha mesma orige?

E o feixe e o peixe em sopeixar / sofeixar som o mesmo?
O feixe é o acumulado o recolhido e apertado, o enlegumiado, o abezerrado.
E assim quando vemos um concho, umha casula, umha baínha de favas temos todos os parentes num espaço reduzido e íntimo gerando-se, medrando, em legúmia, recolhidos, ligados, enfeixados, enfeijoados, fazendo-se feijons, encarnado ou empeixando.

O peixe vem dum suposto paleo-indo-europeu *pisko, que para nós é pedaço, anaco. Na auga a forma resumida em peixe, é um pisco, um pedaço de sólido, o líquido empeixa-se, encarna-se no pisce.
E está a auga de nascente no grego pipisko com relaçom a beber.



....Auga da freija, caminho do meu fogar, baixando pola veiga e o val ...



Sem comentários:

Enviar um comentário